ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ (ΑΝΤΙ)ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ 4777/2021

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ (ΑΝΤΙ)ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ 4777/2021

Στο κείμενο θα αναφερθούμε στα βασικά σημεία του Β’ και Γ’ Μέρος του νόμου.

Τί λέει ο ν.4777/2021;

ΜΕΡΟΣ Β’ – Προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας και αναβάθμιση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α’ – Πολιτική ασφάλειας και προστασίας των ΑΕΙ

Όπως αναφέρει και ο τίτλος, σε αυτό το μέρος του νόμου βρίσκονται τα άρθρα που στοχεύουν στην ασφάλεια και προστασία μέσα στα ΑΕΙ. Αυτό σημαίνει μέσα επιτήρησης κι ελέγχου εντός κι εκτός των κτηρίων, με την τοποθέτηση συστημάτων καταγραφής ήχου και εικόνας, αισθητήρων και ανιχνευτών κίνησης, συναγερμών,  μηχανημάτων ανίχνευσης αντικειμένων και ουσιών, ανάλογα με τις “ανάγκες” του κάθε ιδρύματος. Εγκαθίσταται Κέντρο Ελέγχου και Λήψης Σημάτων και Εικόνων σε κάθε ΑΕΙ που συλλέγει κι αποθηκεύει πληροφορίες από τα προηγούμενα μέσα. Ελέγχεται από τον Υπεύθυνο Επεξεργασίας, δηλαδή τα ΑΕΙ ή και την ΕΛΑΣ, όπου υπάρχει μονάδα ΟΠΠΙ (βλ. παρακάτω). Τις προϋποθέσεις για την εγκατάσταση και λειτουργία των συστημάτων ασφαλείας ορίζει το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων και δεν υπάρχει υποχρέωση δημοσίευσης[1] του σχεδίου και των κανόνων ασφαλείας του κάθε ΑΕΙ.

Επίσης, δημιουργούνται δύο νέα όργανα. Η Μονάδα Ασφάλειας και Προστασίας του ΑΕΙ, αυτοτελής υπηρεσία που λογοδοτεί στον πρύτανη, σχεδιάζει, εφαρμόζει κι αξιολογεί τα παραπάνω μέτρα ασφάλειας και προστασίας, κ.α.. Στελεχώνεται από μόνιμο προσωπικό των ΑΕΙ‧ αν δεν επαρκεί, προσλαμβάνεται έκτακτο προσωπικό που πληρώνεται από τον Ειδικό Λογαριασμό Κονδυλίων Έρευνας του ΑΕΙ. Υπάρχει η δυνατότητα ανάθεσης συγκεκριμένων καθηκόντων της σε ιδιώτες. Η Επιτροπή Ασφάλειας και Προστασίας του ΑΕΙ, η οποία υποβάλλει προτάσεις για την πολιτική ασφάλειας και προστασίας στα αρμόδια όργανα, θεσπίζει κι εφαρμόζει τα μέτρα ασφάλειας και προστασίας στους χώρους των ΑΕΙ, κ.α.. Δημιουργείται με απόφαση της συγκλήτου του Α.Ε.Ι., έπειτα από εισήγηση του πρυτανικού συμβουλίου. Η απόφαση κοινοποιείται στο Υπ. Παιδείας και Θρησκευμάτων και το Υπ. Προστασίας του Πολίτη και δεν προβλέπεται η υποχρεωτική δημοσίευσή της. Η ΕΑΠ εκλέγεται από την Σύγκλητο για 2 χρόνια και αποτελείται από τον Πρύτανη ή Αρμόδιο Αντιπρύτανη, τέσσερα μέλη του Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού, τον προϊστάμενο της ΜΑΠ και τον προϊστάμενο τεχνικής υπηρεσίας του ΑΕΙ, ενώ στις συνεδριάσεις μπορεί να προσκληθεί για συμμετοχή ο επικεφαλής της ΟΠΠΙ. Αν κριθεί αναγκαίο, η ΕΑΠ εισηγείται και την πρόσληψη Ιδιωτικών Επιχειρήσεων Παροχής Υπηρεσιών Ασφαλείας.

Τέλος, το κάθε ίδρυμα υποχρεώνεται να εφαρμόσει σύστημα ελεγχόμενης πρόσβασης στον εξωτερικό χώρο «για την τήρηση της ασφάλειας και τάξης» και αν δεν είναι δυνατό, εφαρμόζεται σε εσωτερικούς χώρους. Ο κανονισμός ελεγχόμενης πρόσβασης προτείνεται από την ΕΑΠ, εγκρίνεται από τον Πρύτανη μέσα σε 4 μήνες από την δημοσίευση του νόμου και τίθεται σε λειτουργία το σύστημα[2]. Ο κανονισμός καθορίζει σε ποιους εσωτερικούς ή εξωτερικούς χώρους δεν εφαρμόζεται το σύστημα ελεγχόμενης πρόσβασης, ποια μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας μπορούν να εισέρχονται σε χώρους ελεγχόμενης πρόσβασης (φυσικά πρόσωπα), ποιους εξωτερικούς ή εσωτερικούς χώρους μπορούν να επισκέπτονται με ελεγχόμενη πρόσβαση όσα άτομα δεν έχουν σχέση με το πανεπιστήμιο (τρίτα φυσικά πρόσωπα), όπως και την εγκατάσταση και λειτουργία του εξοπλισμού που ελέγχει την πρόσβαση προσώπων, οχημάτων και αντικειμένων στην είσοδο συγκεκριμένων υποδομών. Επίσης, καθορίζει τις μεθόδους ελέγχου ταυτοπροσωπίας για την είσοδο φυσικών προσώπων σε χώρους ελεγχόμενης πρόσβασης και καταγραφής των προσωπικών στοιχείων τρίτων φυσικών προσώπων, τον χρόνο που διατηρούνται τα προσωπικά δεδομένα των φυσικών προσώπων και τους αποδέκτες τους, το επιπέδου ελέγχου ασφαλείας για την πρόσβαση σε χώρους αυξημένης προσοχής (π.χ. διοίκηση, ΕΛΚΕ, εργαστήρια), καθώς και από ποια όργανα και με ποιον τρόπο χορηγείται πρόσβαση εισόδου σε τρίτους και ποια τεχνικά και οργανωτικά μέτρα λαμβάνονται για την προστασία των προσωπικών δεδομένων ήδη από τον σχεδιασμό και εξ ορισμού[3].

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β’ – Ομάδες Προστασίας Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων (ΟΠΠΙ)

Σε αυτό το κεφάλαιο δημιουργούνται οι Ομάδες Προστασίας Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων που αποτελούνται από αστυνομικό προσωπικό και ειδικούς φρουρούς[4] και υπάγονται στην ΕΛΑΣ. Διορίζονται και ανακατανέμονται στα ΑΕΙ ανάλογα με τις “ανάγκες”, χωρίς χρονικό περιορισμό και συνεργάζονται με τον Πρύτανη ή Αντιπρύτανη, τις αρμόδιες υπηρεσίες και όργανα του ΑΕΙ. Τα καθήκοντά τους είναι η πρόληψη τέλεσης και αντιμετώπιση αξιόποινων πράξεων, η στελέχωση και λειτουργία του ΚΕΛΣΕ με το προσωπικό του ΑΕΙ και οι περιπολίες. Δεν έχουν πυροβόλο όπλο, όμως δεν διευκρινίζεται ποια άλλα κατασταλτικά μέσα φέρουν πάνω τους. Προσφέρονται 1.030 θέσεις πρόσληψης ειδικών φρουρών. Τέλος, τροποποιείται ο νόμος 2734/1999 ώστε να επιτρέπεται η προανάκριση από ειδικούς φρουρούς που στελεχώνουν τις ΟΠΠΙ για υποθέσεις που αναλαμβάνουν, η οποία δεν προβλεπόταν έως τώρα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ’ – Πειθαρχικό Δίκαιο Φοιτητών

Με τα άρθρα του συγκεκριμένου κεφαλαίου εγκαθιδρύεται ένα σύστημα επιτήρησης και τιμωρίας για φοιτήτ(ρι)ές πρώτου, δεύτερου και τρίτου κύκλου σπουδών (προπτυχιακό, μεταπτυχιακό, διδακτορικό). Στο πειθαρχικό δίκαιο μπορούν να εφαρμοστούν τμήματα του ποινικού κώδικα και της ποινικής δικονομίας. Τα πειθαρχικά παραπτώματα διαχωρίζονται σε αυτά με πρόθεση κι εκείνα με αμέλεια και είναι 9:

α) η παραβίαση του αδιάβλητου των εξετάσεων,

β) η λογοκλοπή ή η αποσιώπηση της άμεσης ή έμμεσης συνεισφοράς άλλων προσώπων στο εκάστοτε αντικείμενο επιστημονικής ενασχόλησης ή έρευνας,

γ) η καταστροφή περιουσίας του ιδρύματος, κινητής ή ακίνητης, που χρησιμοποιείται από το ίδρυμα ή μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας,

δ) η παρεμπόδιση της εύρυθμης λειτουργίας του ιδρύματος, συμπεριλαμβανομένης τόσο της εκπαιδευτικής, ερευνητικής ή διοικητικής λειτουργίας του όσο και της λειτουργίας των μονομελών και συλλογικών οργάνων και των υπηρεσιών του, καθώς και της χρήσης των εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού του,

ε) η χρήση των στεγασμένων ή ανοικτών χώρων, των εγκαταστάσεων, των υποδομών και του εξοπλισμού του ιδρύματος χωρίς την άδεια των αρμόδιων οργάνων του,

στ) η χρήση των στεγασμένων ή ανοικτών χώρων, των εγκαταστάσεων, των υποδομών και του εξοπλισμού του ιδρύματος για την εξυπηρέτηση σκοπών που δεν συνάδουν με την αποστολή του, καθώς και η διευκόλυνση τρίτων για την τέλεση της πράξης αυτής,

ζ) η υπαίτια και με οποιονδήποτε τρόπο ρύπανση των στεγασμένων ή ανοικτών χώρων του ιδρύματος, συμπεριλαμβανόμενης και της ηχορύπανσης,

η) η χρήση απαγορευμένων ουσιών, που εμπίπτουν στον ν. 4139/2013 (Α΄ 74), εντός του ιδρύματος και η οποιαδήποτε συμβολή στη διακίνηση αυτών,

θ) η τέλεση οποιουδήποτε πλημμελήματος ή κακουργήματος εφόσον συνδέεται με τη φοιτητική ιδιότητα.

Οι ποινές για τα προηγούμενα παραπτώματα ξεκινούν από την έγγραφη επίπληξη, την απαγόρευση συμμετοχής σε εξετάσεις μαθήματος/μαθημάτων για μία ή περισσότερες εξεταστικές, την προσωρινή ή μόνιμη απαγόρευση χρήσης εξοπλισμού ή εγκαταστάσεων του ιδρύματος και φτάνουν μέχρι και στην προσωρινή αναστολή της φοιτητικής ιδιότητας από έναν 1 έως 24 μήνες και στην οριστική διαγραφή. Με την αναστολή της φοιτητικής ιδιότητας παύονται όλες οι παροχές και τα δικαιώματα που την συνοδεύουν, όπως το φοιτητικό πάσο, η συμμετοχή στις εξετάσεις και παραλαβή συγγραμμάτων, φοιτητικά επιδόματα, σίτιση και στέγαση. Η οριστική διαγραφή μπορεί να επιβληθεί μόνο για τα παραπτώματα γ), δ), η) και θ). Ο εσωτερικός κανονισμός του ΑΕΙ μπορεί να προσθέσει επιπλέον παραπτώματα ή και να αντιστοιχήσει παραπτώματα με ποινές, εκτός της διαγραφής. Για όλα τα παραπτώματα εκτός του α) μπορεί να γίνει αίτηση ακύρωσης από το άτομο που του επιβλήθηκε, στο διοικητικό εφετείο όπου βρίσκεται το ΑΕΙ. Με το τέλος της φοιτητικής ιδιότητας σταματά και η πειθαρχική ευθύνη. H πειθαρχική διαδικασία παύει, εφόσον το άτομο που διώκεται χάσει με οποιονδήποτε τρόπο την φοιτητική ιδιότητα. Έχοντας αυτά υπόψιν, τα παραπτώματα παραγράφονται 5 χρόνια μετά την τέλεσή τους, εκτός αν πρόκειται για ποινικά για τα οποία προβλέπεται μεγαλύτερο διάστημα ή αν εκκρεμεί δικαστική διαδικασία. Τέλος, οι πειθαρχικές ποινές δεν εκτελούνται αν περάσουν 3 χρόνια μετά την επιβολή τους.

Τα όργανα που είναι υπεύθυνα κι έχουν ως υποχρέωση την εφαρμογή του Πειθαρχικού Δικαίου διαφέρουν ανάλογα με την βαρύτητα του παραπτώματος και διακρίνονται σε μονοπρόσωπα ή συλλογικά. Τα μονοπρόσωπα όργανα αναλαμβάνουν μικρότερα παραπτώματα και είναι ο/η Πρόεδρος τμήματος ή Κοσμήτορας μονοτμηματικής σχολής‧ αν εκείνοι δεν προχωρήσουν στην ανάλογη πειθαρχική διαδικασία, τότε παρεμβαίνει ο/η Πρύτανης ή Αρμόδιος Αντιπρύτανης του ΑΕΙ. Συλλογικό πειθαρχικό όργανο είναι το Πειθαρχικό Συμβούλιο Φοιτητών, αρμόδιο για μεγαλύτερα παραπτώματα. Συγκροτείται από τον Πρύτανη για 2 χρόνια και αποτελείται από τον Αρμόδιο Αντιπρύτανη ως πρόεδρο του συμβουλίου, το αρχαιότερο μέλος της κοσμητείας, δύο μέλη ΔΕΠ του τμήματος και έναν εκπρόσωπο φοιτητών με αναπληρωτή, ο οποίος ψηφίζεται κάθε χρόνο και αν δεν υπάρχει, το Πειθαρχικό Συμβούλιο αποφασίζει χωρίς αυτόν.

Η διαδικασία της πειθαρχικής δίωξης έχει διάφορα στάδια και είναι αρκετά περίπλοκη. Αρχικά, εάν το άτομο που προχώρησε σε κάποιο παράπτωμα είναι άγνωστο, το μονοπρόσωπο πειθαρχικό όργανο διατάσσει Ένορκη Διοικητική Εξέταση προκειμένου να διευκρινιστεί ο δράστης και οι συνθήκες της παράβασης και ορίζει ως υπεύθυνο ένα μέλος ΔΕΠ. Εκείνο διερευνά το περιστατικό και εξετάζει μάρτυρες, αποφασίζει να γίνει αυτοψία ή πραγματογνωμοσύνη αν χρειάζεται και υποβάλλει έκθεση με τα ευρήματα. Η πειθαρχική δίωξη αρχίζει από την στιγμή που ο φοιτητής/ρια είτε καλείται εγγράφως να απολογηθεί στο μονοπρόσωπο πειθαρχικό όργανο, είτε παραπέμπεται στο Πειθαρχικό Συμβούλιο. Αν παραπεμφθεί στο Πειθαρχικό Συμβούλιο, τότε εκείνο διεξάγει υποχρεωτικά πειθαρχική ανάκριση, εκτός εάν προκύπτει αναμφισβήτητα το παράπτωμα, ο φοιτητής/ρια ομολογεί, εάν έχει γίνει ήδη ανάκριση για ποινικό αδίκημα που είναι και πειθαρχικό παράπτωμα, εάν έχει γίνει ΕΔΕ ή άλλη ένορκη εξέταση που συμπέρανε πειθαρχικό παράπτωμα από συγκεκριμένο άτομο ή υπάρχει αντίστοιχη έκθεση δικαστικού οργάνου ή άλλου ελεγκτικού οργάνου της διοίκησης. Το Συμβούλιο ζητά από το μονοπρόσωπο πειθαρχικό όργανο να ορίσει ένα μέλος ΔΕΠ για να διεξάγει την ανάκριση, η οποία περιλαμβάνει τις πράξεις της αυτοψίας, εξέτασης μαρτύρων, πραγματογνωμοσύνης και ανομωτί (χωρίς όρκο) εξέταση του φοιτητή/ριας. Η ανάκριση ολοκληρώνεται με την έκθεση που υπογράφεται από όσους συμμετείχαν σε αυτήν και τότε το Πειθαρχικό Συμβούλιο καλεί εγγράφως τον φοιτητή/ρια να απολογηθεί. Μετά την ανάκριση και πριν την έκδοση της απόφασης, το Συμβούλιο καλεί ξανά τον φοιτητή/ρια για ακρόαση, με την δυνατότητα να έχει συνήγορο ή και να προτείνει μάρτυρες υπεράσπισης.

Η απόφαση του πειθαρχικού οργάνου (μονοπρόσωπου ή συλλογικού) πρέπει να αναφέρει ξεκάθαρα τους λόγους και τα πραγματικά περιστατικά του πειθαρχικού αδικήματος και να δικαιολογεί την ποινή που επέλεξε. Για την επιλογή της ποινής του παραπτώματος πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν η βαρύτητα και οι συνθήκες τέλεσης της πράξης, η μορφή και ο βαθμός της υπαιτιότητας, αν έγινε βάσει οργανωμένου σχεδίου και αν το άτομο ήταν ιθύνοντας ή συμμέτοχος σε πράξεις με περισσότερα άτομα. Το Πειθαρχικό Συμβούλιο Φοιτητών λαμβάνει αποφάσεις κατά πλειοψηφία. Αν κρίνει κάποιο ένοχο, τότε όλα τα μέλη ψηφίζουν για την ποινή που επιβάλλεται και δεν επιτρέπεται λευκή ψήφος ή αποχή από την ψηφοφορία.

ΜΕΡΟΣ Γ’ – Ποινικές  Διατάξεις

Το συγκεκριμένο μέρος του νόμου αφορά την τροποποίηση των 2 παραγράφων του άρθρου 168 του Ποινικού Κώδικα σχετικά με την διατάραξη της λειτουργίας υπηρεσίας.

«1. Όποιος εισέρχεται παράνομα σε χώρο δημόσιας υπηρεσίας ή υπηρεσίας οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης ή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου ή επιχείρησης κοινής ωφέλειας ή παραμένει στους χώρους αυτούς παρά τη ρητή εναντίωση της υπηρεσίας που τους χρησιμοποιεί, τιμωρείται με φυλάκιση έως τρία (3) έτη ή χρηματική ποινή. 2. Όποιος, με οποιονδήποτε τρόπο, προκαλεί διακοπή ή σοβαρή διατάραξη της ομαλής λειτουργίας δημόσιας υπηρεσίας ή υπηρεσίας οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης ή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου ή επιχείρησης κοινής ωφέλειας τιμωρείται με φυλάκιση και χρηματική ποινή. Με την ίδια ποινή τιμωρείται και όποιος, χωρίς να διαταράξει την κοινή ειρήνη, εμποδίζει αυθαίρετα ή διαταράσσει σοβαρά τη λειτουργία συλλογικού ή μονοπρόσωπου οργάνου των φορέων του προηγούμενου εδαφίου».

[1] To Πρόγραμμα ΔΙΑΥΓΕΙΑ (ν. 3861/2010) στοχεύει στην επίτευξη της μέγιστης δυνατής δημοσιότητας της κυβερνητικής πολιτικής και της διοικητικής δραστηριότητας, την διασφάλιση της διαφάνειας και την εμπέδωση της υπευθυνότητας και της λογοδοσίας από την πλευρά των φορέων άσκησης της δημόσιας εξουσίας. https://diavgeia.gov.gr/info

[2] Ο ν.4777/2021 δημοσιεύτηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021.

[3] Για να δεις τι σημαίνει η προστασία δεδομένων «ήδη από τον σχεδιασμό» και «εξ ορισμού» πήγαινε εδώ: https://ec.europa.eu/info/law/law-topic/data-protection/reform/rules-business-and-organisations/obligations/what-does-data-protection-design-and-default-mean_el .

[4] Θυμίζουμε εδώ ότι οι ειδικοί φρουροί δεν είναι απόφοιτοι αστυνομικών σωμάτων κι εκπαιδεύονται μέσα σε 3-4 μήνες πριν αναλάβουν καθήκοντα.

Αυτόνομο ⋆ Στέκι

♦ Ολόκληρο το ΦΕΚ του νόμου εδώ: NOMOS 4777_2021